Η έρευνα δείχνει ότι η κάνναβη και τα εικονικά φάρμακα – placebo παρέχουν παρόμοια ανακούφιση από τον πόνο, αλλά αυτό μπορεί να μην είναι όλη η ιστορία.
Αν έχετε δοκιμάσει ένα από τα διάφορα σκευάσματα φαρμακευτικής κάνναβης (μαριχουάνα) με την ελπίδα να ανακουφιστείτε από τον χρόνιο πόνο σας, δεν είστε οι μόνοι. Η αντιμετώπιση του πόνου είναι μακράν ο πιο συνηθισμένος λόγος που προβάλλεται από τα πολλά εκατομμύρια Αμερικανών που χρησιμοποιούν προϊόντα που περιέχουν κανναβινοειδή, τα κύρια ενεργά συστατικά της κάνναβης.
Ωστόσο, υπάρχουν βάσιμες ενδείξεις ότι ένα εικονικό φάρμακο κάνναβης – μια ουσία που έχει σχεδιαστεί για να μιμείται την πραγματική κάνναβη σε εμφάνιση, οσμή, γεύση και αίσθηση – παρέχει πολύ παρόμοια ανακούφιση από τον πόνο με ένα προϊόν με βάση την κάνναβη, σύμφωνα με μια νέα ανασκόπηση στο JAMA Network Open. Αλλά γιατί;
Τι εξέτασε αυτή η έρευνα;
Αυτή η μετα-ανάλυση 20 τυχαιοποιημένων ελεγχόμενων μελετών εξέτασε την επίδραση της θετικής προσοχής των μέσων ενημέρωσης στις προσδοκίες των ασθενών για ανακούφιση από τον πόνο με προϊόντα κάνναβης. Οι μελέτες περιελάμβαναν συνολικά 1.459 άτομα, τα περισσότερα από τα οποία είχαν νευροπαθητικό πόνο ή πόνο από σκλήρυνση κατά πλάκας.
Οι δραστικές θεραπείες που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές τις μελέτες περιλάμβαναν τα δύο κύρια κανναβινοειδή της κάνναβης, τη δέλτα-9-τετραϋδροκανναβινόλη (THC) ή την κανναβιδιόλη (CBD), και τα συνταγογραφούμενα φάρμακα ναβιλόνη (Cesamet), δροναβινόλη (Marinol, Syndros) και ναβιξιμόλη (Sativex). Τα προϊόντα – και τα εικονικά φάρμακα – χορηγήθηκαν σε μορφή χαπιού, σπρέι, ελαίου ή καπνού ή ατμού. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που έλαβαν αληθινή θεραπεία και οι συμμετέχοντες που έλαβαν εικονικό φάρμακο ανέφεραν παρόμοια επίπεδα ανακούφισης από τον πόνο.
Ο Ted J. Kaptchuk, διευθυντής του Προγράμματος Μελετών Placebo και της Θεραπευτικής Συνάντησης στο Ιατρικό Κέντρο Beth Israel Deaconess Medical Center που ανήκει στο Χάρβαρντ, λέει ότι τα ευρήματα αυτής της καλοδουλεμένης μελέτης δεν προκαλούν έκπληξη. “Με εξαίρεση τα οπιοειδή, τα περισσότερα φάρμακα που ανακουφίζουν από τον πόνο είναι ελάχιστα καλύτερα από το εικονικό φάρμακο“, λέει.
Στην πραγματικότητα, σε κλινικές δοκιμές κοινών φαρμάκων κατά του πόνου, όπως η ασπιρίνη και η ιβουπροφαίνη, τα εικονικά φάρμακα παρέχουν περίπου τόση ανακούφιση από τον πόνο όση και τα πραγματικά φάρμακα. Αυτό δεν σημαίνει ότι τα ενεργά φάρμακα δεν έχουν φυσιολογικές επιδράσεις. Αντίθετα, οι επιδράσεις ενός εικονικού φαρμάκου ανταγωνίζονται ή μιμούνται αυτές τις επιδράσεις. Απλώς λειτουργούν μέσω διαφορετικών νευροβιολογικών οδών, εξηγεί ο Kaptchuk.
Πώς επηρεάζει το εικονικό φάρμακο τον εγκέφαλο;
“Από τα τέλη της δεκαετίας του 1970, γνωρίζουμε ότι αν δώσετε σε κάποιον ένα εικονικό φάρμακο, απελευθερώνονται στον εγκέφαλο διαφορετικοί νευροδιαβιβαστές και ενεργοποιούνται συγκεκριμένα μέρη του εγκεφάλου”, λέει ο Kaptchuk. Αυτοί οι νευροδιαβιβαστές περιλαμβάνουν ενδοκανναβινοειδή, τα οποία είναι δομικά παρόμοια με τις δραστικές ενώσεις της κάνναβης. Ωστόσο, το τι ακριβώς προκαλεί την απελευθέρωση αυτών των χημικών ουσιών παραμένει ένα μικρό μυστήριο.
Όπως έγραψαν ο Kaptchuk και οι συνεργάτες του σε μια ανασκόπηση του 2020 στο TheBMJ σχετικά με τα εικονικά φάρμακα στον χρόνιο πόνο, η κλασική θεωρία για την εξήγηση του φαινομένου εικονικού φαρμάκου είναι η προσδοκία: πιστεύετε ότι η θεραπεία που λαμβάνετε θα σας κάνει να αισθανθείτε καλύτερα και αυτό γίνεται μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία.
Η προσοχή των μέσων ενημέρωσης αυξάνει τις προσδοκίες για την φαρμακευτική κάνναβη;
Σύμφωνα με τους συγγραφείς της νέας μετα-ανάλυσης, η θετική προσοχή των μέσων ενημέρωσης πιθανόν να συνέβαλε στις προσδοκίες και μπορεί να εξηγήσει τα αποτελέσματά τους. Σε μια ξεχωριστή ανάλυση 136 ειδήσεων στα παραδοσιακά μέσα ενημέρωσης και στα ιστολόγια, διαπίστωσαν ότι οι μελέτες για την κάνναβη έλαβαν μεγαλύτερη προσοχή από τα μέσα ενημέρωσης σε σχέση με άλλες δημοσιευμένες μελέτες, ανεξάρτητα από το μέγεθος της απόκρισης εικονικού φαρμάκου ή της θεραπευτικής επίδρασης της κάνναβης. Αλλά ενώ η εκστρατεία των μέσων ενημέρωσης μπορεί να παίζει ρόλο εδώ, αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι τα μη διαφημισμένα φάρμακα, όπως η ιβουπροφαίνη, προκαλούν επίσης ισχυρές αποκρίσεις εικονικού φαρμάκου, λέει ο Kaptchuk.
Η απόκριση εικονικού φαρμάκου μπορεί επίσης να προκύψει όταν οι άνθρωποι λαμβάνουν φροντίδα και προσοχή από έναν επαγγελματία ιατρό στο πλαίσιο της θεραπείας, γεγονός που προκαλεί συνειδητά και ασυνείδητα συναισθήματα ότι θα νιώσουν καλύτερα. Οι θεραπείες που περιλαμβάνουν περισσότερη τελετουργία – όπως η λήψη μιας ένεσης ή το κάπνισμα – τείνουν επίσης να αυξάνουν το φαινόμενο placebo περισσότερο από ό,τι η απλή κατάποση ενός χαπιού.
Τι σημαίνει αυτό για εσάς;
Εάν χρησιμοποιείτε ένα προϊόν με βάση την κάνναβη για τον πόνο ή σκέφτεστε να δοκιμάσετε ένα τέτοιο προϊόν, τι πρέπει να κάνετε με αυτά τα ευρήματα; “Σύμφωνα με την αυστηρή ορθόδοξη σύγχρονη ιατρική ένας γιατρός θα έλεγε ότι τα προϊόντα κάνναβης δεν λειτουργούν – δεν είναι καλύτερα από ένα εικονικό φάρμακο”, λέει ο Kaptchuk.
Αλλά πρόκειται για ένα αίνιγμα, επειδή μια κλινική δοκιμή δεν είναι η πραγματική ζωή. Ο χρόνιος πόνος είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Και όσο πιο αποτελεσματικό είναι ένα φάρμακο στη θεραπεία του πόνου, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα παρενεργειών και άλλων ανεπιθύμητων συνεπειών, όπως η εξάρτηση και ο εθισμός. “Αν κάτι βοηθάει στην ανακούφιση του πόνου σας και δεν προκαλεί σημαντική βλάβη, θα έλεγα να το χρησιμοποιήσετε”, λέει. Αλλά συμβουλευτείτε προηγουμένως το γιατρό σας και λάβετε υπόψη σας αυτές τις συμβουλές σχετικά με την φαρμακευτική κάνναβη.
